W pracy porównano różne parametry sadzonek buka zwyczajnego wyhodowanych w warunkach kontrolowanych w zależności od ich klasy jakości. Materiał badawczy stanowiły sadzonki klasy I i II oraz pozaklasowe, sklasyfikowane według kryteriów zawartych w polskiej normie PN-R-67025 (1999). Celem pracy było wykazanie różnic między sadzonkami w poszczególnych klasach zarówno dla cech przyrostowych, wzrostowych, jak i wskaźników jakościowych określających ich przydatność hodowlaną. Każdą klasę jakości reprezentowało 60 sadzonek buka. Pomierzono cechy wzrostowe: wysokość, długość systemu korzeniowego i grubość w szyjce korzeniowej, oraz określono suchą masę sadzonki z podziałem na jej części, tj. korzenie, pędy i liście. Pęd i system korzeniowy każdej sadzonki zostały zeskanowane (skaner Epson Photo V800), a uzyskane obrazy elektroniczne przeanalizowano w programie WinRhizo (Regent Software Inc.). Wykorzystując wyniki pomiarów, obliczono trzy wskaźniki syntetyczne określające przydatność hodowlaną sadzonek, tj. współczynnik wytrzymałości sadzonki – SQ, współczynnik pędowo-korzeniowy – S/R, a także indeks jakości Dicksona – DQI. Wszystkie parametry wzrostowe oraz cechy systemu korzeniowego i pędów istotnie odróżniały sadzonki w klasach jakości, z wyjątkiem długości systemu korzeniowego (tab. 1–2). Najwyższe wartości parametrów przyrostowych i suchej masy miały sadzonki w I klasie jakości, a najniższe sadzonki pozaklasowe. Wskaźniki przydatności hodowlanej nie potwierdziły jednak tej reguły. Mimo że indeks jakości Dicksona wskazał, że najbardziej przydatne do posadzenia na uprawie będą sadzonki I klasy, to dla współczynnika wytrzymałości nie uzyskano istotnej różnicy, a najlepszym współczynnikiem pędowo-korzeniowym (S/R) charakteryzowały się sadzonki pozaklasowe (tab. 3). Udział sadzonek buka w poszczególnych klasach jakości niespełniających kryterium maksymalnej wartości współczynnika wytrzymałości (SQ = 65) oraz współczynnika pędowo-korzeniowego (S/R ≤ 2:1) nie różnił się istotnie (ryc. 1–2). Wartość indeksu jakości Dicksona, określającego możliwości adaptacyjne materiału szkółkarskiego, dla niektórych sadzonek pozaklasowych okazała się wyższa niż średnia wartość indeksu dla sadzonek klasy II oraz części sadzonek zakwalifikowanych do I klasy jakości (ryc. 3). Uzyskane wyniki wskazują, że część sadzonek pozaklasowych może nadawać się do posadzenia na uprawie mimo niespełnienia minimalnych wartości cech wzrostowych zawartych w normie PN-R-67025 (1999). Nasze badania sugerują również, że do oceny jakości materiału sadzeniowego jako element uzupełniający klasyfikację wymiarową można włączyć wskaźniki przydatności hodowlanej (SQ, S/R, DQI).